Gazelle, bijna 130 jaar geleden opgericht in Dieren, is de oudste A-merk fietsenfabrikant van Nederland. Door de jaren heen heeft Gazelle een sleutelrol gespeeld op twee beslissende momenten in de evolutie van de fietssector van het land, en heeft daarmee bijgedragen aan het vormgeven van de nationale fietscultuur. Dit artikel duikt in de geschiedenis van dit bekende merk.
Als je naar de fietsenrekken op een gemiddeld NS-station in Nederland kijkt, zie je dat de fietsen van Gazelle in de meerderheid zijn. Daar is een simpele verklaring voor: het merk uit Dieren verscheen al vroeg, in 1892, op het toneel en legde meteen een ijzersterke basis. Hierdoor loopt het bedrijf vandaag de dag nog steeds voorop in de markt. De oprichters, Willem Kölling en Rudolf Arentsen, brachten niet alleen fietsen op de markt, maar realiseerden zich ook meteen de potentiële maatschappelijke impact van hun producten. “Je kunt grotere afstanden snel en efficiënt overbruggen. Dit geeft mensen een gevoel van vrijheid, omdat ze kunnen gaan waar en wanneer ze maar willen. Met hun sterke ondernemerszin zijn de oprichters de fietsen zelf gaan produceren”, vertelt Mirjam van Coillie, directeur marketing en innovatie bij Gazelle.
Vervoer beschikbaar maken voor een breder publiek
De redenen van Gazelle om fietsen toegankelijk te maken voor het grote publiek waren niet alleen commerciële redenen, maar vooral ingegeven door het geloof in de kracht van het product. Van Coillie noemt het de ‘Eerste Fietsrevolutie’. Begin 20eeeuw maakte Gazelle bijvoorbeeld fietsen geschikter voor vrouwen. “De eerste belangrijke stap in de evolutie van de fiets waren gelijke wielmaten. Daarna werd het model ‘priesterfiets’ geïntroduceerd met een lage instap. Het maakte het gemakkelijker voor priesters die lange gewaden droegen, maar ook vrouwen omarmden dit model omdat rokken het fietsen niet langer in de weg stonden. Ondanks dat het slechts één onderbuis had, was het frame stevig genoeg. Het lage instapframe was vanuit technisch perspectief baanbrekend. Gazelle begon grote aantallen van deze fietsen te produceren.”
Acceptatie verkrijgen, geholpen door Piet Pelle
Gazelle maakte op verschillende manieren de weg vrij voor fietsers. Veiligheid was voor de productontwikkelaars vanaf het begin een belangrijke kernwaarde, zodat mensen geen reden hadden om bang te zijn voor de fiets. Daarnaast speelde Gazelle een belangrijke rol bij het verkrijgen van acceptatie. Misschien wel een van de meest aansprekende voorbeelden hiervan was de introductie van het stripfiguur ‘Piet Pelle’ begin jaren twintig.eeeuw.
“De rol van Gazelle in de samenleving is het stimuleren van het fietsgebruik, en dat is ook wat we destijds wilden bereiken met de Piet Pelle-stripboeken voor kinderen. De liefde voor fietsen begint al op jonge leeftijd”, vervolgt Van Coillie. “Wij waren een van de grondleggers van het succes van de wielersport in Nederland en zijn een culturele pionier.”
Elektrificatie leidde tot de tweede fietsrevolutie
Op het eerste gezicht lijken er weinig verschillen te bestaan tussen de allereerste fietsen en die van nu. Er is echter één hele belangrijke innovatie toegevoegd aan de nieuwste generatie fietsen: trapondersteuning. Volgens Van Coillie luidt de elektrificatie van de fiets de ‘Tweede Fietsrevolutie’ in. Gazelle was een van de eersten die de technologie integreerde zodra deze volwassen genoeg was om te gebruiken bij de ontwikkeling van e-bikes. Tegenwoordig is er een ruime keuze aan e-bikes, variërend van stadsfietsen en toerfietsen tot bakfietsen en woon-werkfietsen voor woon-werkverkeer. Met grote productievolumes en veel innovaties is Gazelle toonaangevend in het elektrische segment.
Midden in de mobiliteitstransitie
“We zitten midden in een mobiliteitstransitie”, zegt Van Coillie. “De dominantie van de auto neemt af, terwijl de fiets een steeds belangrijkere rol krijgt. Dat komt omdat de e-bike een oplossing biedt voor diverse maatschappelijke uitdagingen. Toenemend fietsgebruik is goed voor het klimaat, de luchtkwaliteit en de verkeersdoorstroming. Bovendien maakt fietsen mensen fitter en meer ontspannen. En de connectiviteit van e-bikes opent zeker veel mogelijkheden. Voor een rit van 15 kilometer is het argument om de auto te nemen in plaats van de fiets nu afgezwakt: heuvels zijn geen probleem, er is diefstalpreventie, je komt niet zwetend op je werk aan, je kunt de route plannen, er is meer comfort. De elektrische fiets is een volwaardige transportoplossing geworden.”
Hoe komt Gazelle aan zijn naam?
Gazelle heette niet meteen Gazelle. In plaats daarvan begon het als het bedrijf Kölling en Arentsen, genoemd naar de twee oprichters Willem Kölling en Rudolf Arentsen. In 1902 kochten de twee heren een pand aan de Wilhelminaweg in Dieren – waar Gazelle nog steeds gevestigd is – en hun bedrijf breidde zich snel uit.
Toen Willem Kölling op een dag in de zomer van dat jaar door het bos wandelde, zag hij een hert over de weg tussen Dieren en Laag Soeren springen, en hij was onder de indruk van de snelheid en gratie van het dier. De merknaam Gazelle was geboren!
Focus op het gebruik
Gazelle doet mee aan de ‘Tweede Fietsrevolutie’ met betrouwbare en veilige fietsen die beter aansluiten bij de wensen van de fietser dan ooit tevoren.
“De specificaties van een fiets voldoen nu echt aan de behoeften van de consument. Vandaag concentreren we ons op gebruiksscenario's. Onze productmanagers betrekken eindgebruikers al in de ontwikkelingsfase. En om dezelfde reden zijn fietsenwinkels een onmisbare uitbreiding van onze onderzoeksactiviteiten; ze hebben dagelijks contact met consumenten en weten precies wat ze willen. Door samen te werken, met een open netwerkstructuur en toegang tot data, kunnen we de consument nog beter bedienen.”
Experimenteren met e-bikes sinds de jaren dertig
Wat veel mensen zich niet realiseren is dat Gazelle al sinds de jaren dertig experimenteert met e-bikes. Samen met Philips en andere fabrikanten testte Gazelle in 1932 voor het eerst een elektrische fiets. De proef mislukte uiteindelijk, omdat de kwaliteit van het systeem in alle opzichten inferieur was aan de toen beschikbare gemotoriseerde fietsen met verbrandingsmotor. Ook op prijs kon deze ‘eerste e-bike’ niet concurreren. Toch is Gazelle, vele decennia later, toonaangevend op het gebied van elektrische fietsen.
Gazelle drukt in de jaren dertig zijn stempel op de fietsensector
Gazelle had het aanvankelijk moeilijk in de periode na de Eerste Wereldoorlog. Goede medewerkers waren schaars, maar de situatie veranderde al snel. Het bedrijf vond een grote markt in Nederlands-Indië en lanceerde een reeks innovaties die goed werden ontvangen. Zo introduceerde het in 1935 de eerste tandem en dat was meteen een succes. In datzelfde decennium drukte Gazelle een nog grotere stempel op de fietsenmarkt met de uitvinding van de trommelrem, die het ook aan andere fietsenfabrikanten leverde. Ook de introductie van het innovatieve kruisframe droeg in die periode bij aan een snelle groei.
Piet Pelle op zijn Gazelle
Het produceren van goede fietsen is één ding, maar het succesvol op de markt brengen en verkopen ervan is net zo belangrijk, zo niet belangrijker. Begin 20eeeuw wist Gazelle zich internationaal steeds meer te positioneren naast tulpen, kaas en klompen; de fietsen werden gezien als typisch Nederlands. In eigen land was een belangrijk marketinginstrument de introductie van een stripverhaal ‘voor kinderen van 8 tot 80 jaar’ met in de hoofdrol een jongen genaamd Piet Pelle (op zijn Gazelle). Gazelle-dealers deelden de stripboeken uit als promotiemateriaal bij de verkoop van kinderfietsen. Theo Güsten maakte in de jaren dertig een zes minuten durende cartoon waarin Piet Pelle per fiets en luchtschip naar de Noordpool reisde om een radio te installeren.
50% van de fietsen voor export
Hoewel Gazelle al sinds de jaren dertig internationaal actief is, krijgen de exportactiviteiten pas relatief recent meer prioriteit, vooral dankzij de ‘Tweede Fietsrevolutie’.
“Waar fietsen vroeger in veel landen alleen als sportief tijdverdrijf werd gezien, is de fiets tegenwoordig ook een mobiliteitsoplossing op plaatsen waar verkeersopstoppingen en luchtvervuiling aan de orde zijn. Dankzij de komst van de comfortabele e-bike spreekt fietsen nu steeds meer mensen over de hele wereld aan”, zegt Van Coillie. “Gazelle heeft al een sterke positie in Duitsland en we boeken goede vooruitgang in onder meer de Verenigde Staten. Ons doel op langere termijn is dat 50% van de Gazelle-fietsen die we produceren bestemd is voor de export.”
Dit artikel werd gesponsord doorGazelle.